Vandaag neem ik u eens mee naar een van de oudste punten van Leiden: de Hoogstraat, gelegen op het punt waarachter de burcht staat en waar de twee Rijnstromen weer bijeen komen. De straat maakt deel uit van het hoge land, 2,5 meter boven de gemiddelde waterstand. Ofschoon er ongetwijfeld al eerder een primitieve verbinding over het water moet hebben bestaan, wordt in 1204 voor het eerst melding gemaakt van een houten brug, die vanaf de Mandenmakerssteeg richting de Burcht liep. Toen een legertje vijandige Kennemers over deze brug het Burchtcomplex ontvluchtte, bezweek de brug en de soldaten kwamen om. In 1293 werd de brug gebouwd die men later ‘de grote bregghe’ is gaan noemen en daarna Visbrug.
Voor de verbinding met Marendorp (achter de huidige Haarlemmerstraat) werd de Sint Jansbrug gebouwd. Omdat deze bruggen tussen Katwijk en Zwammerdam de enige verbinding vormden tussen de gebieden ten noorden en ten zuiden van de Rijn, kwamen vissers en boeren uit de wijde omtrek hier hun waren verhandelen. De handel trok mensen aan die zich hier vestigden; de markt breidde zich dan ook uit langs de oever van de Nieuwe Rijn tot aan het Steenschuur. Tot op de huidige dag is de markt hier gebleven en het mag dan ook de oudste markt van ons land op dezelfde plek worden genoemd. De houten Visbrug werd in 1327 vervangen door een stenen brug.
In 1518 is de brug verbreed en in 1532 vernieuwd. Er werden toen ook twee
wapenzuilen geplaatst met de wapens van Leiden en de baljuw van Rijnland. Toen in 1652 de borstweringen aan beide zijden door ijzeren leuningen werden vervangen, werden deze zuilen verplaatst naar de toegang tot de burchtheuvel. Bij de vergroting van de Visbrug in 1637, besloot men de verbinding tussen deze brug en de Sint Jansbrug te verbreden en op gelijke hoogte te brengen. De kelders van de huizen aan de Hoogstraat werden in westelijke richting vergroot en droegen nu het nieuwe wegdek: de huidige Hoogstraat, ‘welcke plaetse geordonneert is, tot de Vischwagens die mette Seevisch alle daghen ter marckt comende syn’.
In 1699 werd besloten de kelders te dempen. Hier bevond zich toen nog
een ‘scheerhuysgen’. De huizen werden nog tot in de 18e eeuw de huizen aan de
Visbrug genoemd; daarna ontstond pas de benaming Hoogstraat. Nog in 1841 was de naam niet ingeburgerd en werd gesproken van de ‘zoogenaamde Hoogstraat’.
In 1979 werd de straat wegens instortingsgevaar tot 1986 afgesloten. De straat steunt nu op een betonconstructie en niet meer op de kelders. Toen de restauratie was voltooid, ontstond hier het recreatieve ‘waterplein’ met het bekende terras van Annie’s. De brug werd eveneens geheel vernieuwd.
Op 3 oktober 1766 brandden drie huizen op de hoek met de Nieuwe Rijn af. De Leidenaren boden financiële hulp. Een huis-aan-huiscollecte bracht 15142,19 gulden (ongeveer 6900 euro) op. Een enorm bedrag voor die tijd. Op de herbouwde panden kan men op de daklijst lezen: ‘De trouw der burgerij heeft hier ’t geen door ’t geweld der vlammen wierdt gesloopt in betren staat hersteld’.
(De laatste foto is gemaakt vanaf het dakterras van V&D)
Wat een prachtig stukje geschiedenis. Leuk, dat jullie de oudste markt (op dezelfde plek) hebben. Nu wordt ik wel heel nieuwsgierig wie de oudste markt heeft.
Leuk stukje Leidse geschiedenis, met oude en nieuwe plaatjes.
Wat zijn er toch mooie plekjes in de stad die je eigenlijk nauwelijks ziet door drukte, rondom de burcht is het echt prachtig. En vanaf de burcht is het uitzicht ook mooi, dat heb ik zelf eens mogen beleven.
groetjes Ghita
Ha heerlijk zomers die terrassen van Annie!
En dat laatste shot: prachtig!
gr eva
Een prachtig stuk, dat ook mij als niet Leidenaar, meteen pakte. Prima uitleg (maar dat is altijd al zo) en treffende foto’s erbij (maar dat is ook altijd al zo). Toen het uit was dacht ik: wat zou het toch mooi zijn als al die Leidse stukjes uiteindelijk in boekvorm zouden komen. Zo’n schat aan informatie, dat mag toch niet verloren gaan. Hopelijk komt het ooit zover.
Mooi stukje Leidse geschiedenis Tagrijn. Lachen halverwege dacht ik hij had ook de brand moeten noemen en ja hoor gelukkig op het eind komt de brand nog aan bod.:-)
jouw liefde voor leiden is onmiskenbaar groot, tagrijn! 😀
mooi ook hoe de geschiedenis ervan in woord en beeld met ons wilt delen!!
dankjewel daarvoor! 😀
fijn weekend,
Prachtige pentekeningen. Wat was het allemaal mooi. Nu nog steeds maar er is wel heel wat veranderd. Interessant, dit stukje geschiedenis!
Wat weet je toch onwijs véél over leiden te vertellen Tagrijn! niet dat ik alles kan onthouden maar ik zie allemaal plekjes waar ik toch wel een aantal keren ben geweest!
Op dat ‘waterplein’ heb ik ooit leren schaatsen. Was bij ons om de hoek. 🙂
Grappig, hier is dan ook een Hoogstraat, en een Hoogklei.
Een bijzondere geschiedenis daar.
Tijdens het afbranden beseften ze kennelijk al hoe zonde of dat is, en toch is herstellen wel net zo mooi!
Een goede geschiedenisles. Prachtig om te lezen wat er met zo’n klein stukje Leiden in het verleden allemaal is gebeurd. Een heel mooi stukje Leiden.
heel gezellig om daar te zitten Tagrijn, dát weet ik wel ,
de rest ben ik kwijt:-)
Wat een prachtig stuk geschiedenis. Dankjewel.