Straat op poten

Vandaag neem ik u eens mee naar een van de oudste  punten van Leiden: de Hoogstraat, gelegen op het punt waarachter de burcht  staat en waar  de twee Rijnstromen weer bijeen komen.  De straat maakt deel uit  van het hoge land, 2,5 meter boven de gemiddelde waterstand. Ofschoon er  ongetwijfeld al eerder een primitieve verbinding over het water moet hebben  bestaan, wordt in 1204 voor het eerst melding gemaakt van een houten brug, die  vanaf de Mandenmakerssteeg richting de Burcht liep. Toen een legertje vijandige Kennemers over deze brug het Burchtcomplex ontvluchtte, bezweek de brug en de  soldaten kwamen om. In 1293 werd  de brug  gebouwd die men later ‘de grote bregghe’ is gaan noemen en daarna Visbrug.

Voor de verbinding met Marendorp (achter de huidige  Haarlemmerstraat)  werd de Sint Jansbrug  gebouwd. Omdat deze bruggen tussen Katwijk en Zwammerdam de enige verbinding  vormden tussen de gebieden ten noorden en ten zuiden van de Rijn, kwamen  vissers en boeren uit de wijde omtrek hier hun waren verhandelen. De handel  trok mensen aan die zich hier vestigden; de markt breidde zich dan ook uit  langs de oever van de Nieuwe Rijn tot aan het Steenschuur. Tot op de huidige  dag is de markt hier gebleven en het mag dan ook de oudste markt van ons land  op dezelfde plek worden genoemd. De houten Visbrug werd in 1327 vervangen door  een stenen brug.
In 1518 is de brug verbreed en in 1532 vernieuwd. Er werden toen ook twee
wapenzuilen geplaatst met de wapens van Leiden en de baljuw van Rijnland. Toen  in 1652 de borstweringen aan beide zijden door ijzeren leuningen werden vervangen, werden deze zuilen verplaatst naar de toegang tot de burchtheuvel. Bij de vergroting van de Visbrug in 1637, besloot men de verbinding tussen deze  brug en de Sint Jansbrug te verbreden en op gelijke hoogte te brengen. De kelders van de huizen aan de Hoogstraat werden in westelijke richting vergroot en droegen nu het nieuwe wegdek: de huidige Hoogstraat, ‘welcke plaetse geordonneert is, tot de Vischwagens die mette Seevisch  alle daghen ter marckt comende syn’.

In 1699 werd besloten de kelders te dempen. Hier bevond zich toen nog
een ‘scheerhuysgen’. De huizen werden nog tot in de 18e eeuw de huizen aan de
Visbrug genoemd; daarna ontstond pas de benaming Hoogstraat. Nog in 1841 was de  naam niet ingeburgerd en werd gesproken van de ‘zoogenaamde Hoogstraat’.

In 1979 werd de straat wegens instortingsgevaar tot 1986 afgesloten. De straat steunt nu op een betonconstructie en niet meer op de kelders. Toen de restauratie was voltooid, ontstond hier het recreatieve ‘waterplein’ met het bekende terras van Annie’s. De brug werd eveneens geheel vernieuwd.
Op 3 oktober 1766 brandden drie huizen op de hoek met de Nieuwe Rijn af. De Leidenaren boden financiële hulp. Een huis-aan-huiscollecte bracht 15142,19 gulden (ongeveer 6900 euro) op. Een enorm bedrag voor die tijd. Op de herbouwde panden kan men op de daklijst lezen: ‘De trouw der burgerij heeft hier ’t geen door ’t geweld der vlammen wierdt gesloopt in betren staat hersteld’.

(De laatste foto is gemaakt vanaf het dakterras van V&D)