Amazing models

Amazing models. Dat is de titel van de spraakmakende tentoonstelling van anatomische modellen die nu in Boerhaave Leiden is te zien.  Het museum heeft vanuit alle windstreken modellen uit de afgelopen drie eeuwen laten invliegen en een zeer boeiende expo gemaakt. Een van de modellen, waarvoor de actrice Georgina Verbaan heeft geposeerd, is speciaal gemaakt voor de folder.
Waarom wordt deze expositie zo druk bezocht? Waarom toch die fascinatie voor deze modellen, compleet met al hun afwijkingen?
De modellen doen een beroep op de gevoelens van de beschouwer, nieuwsgierigheid speelt mee, maar soms roept deze vleselijke wereld vertedering op, soms afgrijzen.
‘Het lijkt wel een slagerij’, hoorde ik een bezoeker zeggen. Een ander: ‘Ik hoef straks echt geen eten meer.’  Toegegeven, je stapt in een vreemde wereld, maar vroeger was er voor studenten geen andere mogelijkheid dan met uitgewerkte modellen te werken. Hieronder zie je een model, dat Venus wordt genoemd. Het is een kopie van een model uit Wenen dat van gips is gemaakt. Het origineel is van was en te kwetsbaar om te vervoeren. In het midden van het model zie je de zwangere baarmoeder.

Deze twee hoofden werden gebruikt om de hersenen te kunnen bestuderen:

Twee porseleinen vrouwelijke modellen, doctor’s dolls genoemd. Vroeger, maar ook nu nog is de vrouwelijke seksualiteit hier en daar omgeven met taboes.  Bij pijn in borsten, vagina of  buik kon de vrouw bij de dokter, zonder zich te moeten ontkleden, op deze sierlijke poppen aanwijzen waar de pijn  zat.

De Franse arts Louis Auzoux maakte in de negentiende eeuw anatomische modellen van papier-maché. Hij maakte er een demontabel model van waarop zelfs dissectie kon worden uitgevoerd. Hier in de klassieke pose van de Medici Venus.

In 1785 stichtte keizer Joseph II van Oostenrijk een ziekenhuis en een psychiatrische inrichting. Deze vormen ook vandaag nog het medische hart van het land. In Florence kocht hij anatomische wasmodellen waarvan dit mannelijke torso er een van is.

Met echte modellen als voorbeeld maakte de Utrechtse anatoom Petrus Koning maar liefst tweehonderd modellen die vanaf 1826 werden tentoongesteld in een ruimte bij het anatomisch theater. Zij tonen letterlijk de naakte waarheid.

Tallrich maakte met dit model in 1876 de spijsvertering zichtbaar. Door de mond wijd opengesperd weer te geven maakt het geheel toch wat en morbide indruk. Blijkbaar was Tallrich niet vies van effectbejag:

Tot slot een model om aan te raken en mee te spelen: het oog.

De amazing models zijn nog tot en met 1 juni 2014 te zien in Museum Boerhaave,
Lange St. Agnietenstraat 10 in Leiden. Open di tm zo 10 – 17. MK geldig.

Pagina’s