Leiden hielp Vlissingen…

Ieder jaar rond deze tijd schrijf ik een stukje over de periode 1940-1945 in Leiden. De stad was niet ongeschonden uit de strijd gekomen maar er waren veel steden in ons land die veel zwaarder waren getroffen. Door het bombardement in 1943 op Vlissingen verkeerde de stad in hevige nood en de inwoners van Leiden besloten na de bevrijding de helpende hand te bieden en voedsel en goederen in te zamelen. Acht jaar later werd Vlissingen opnieuw zwaar getroffen, nu door de watersnood. De stad moest opnieuw worden geholpen. De Vereniging van Nederlandse gemeenten wees Leiden aan om Vlissingen en Oude Tonge te adopteren. Leiden deed dit via de Leidse scholen die allerhande acties op touw zetten. Opnieuw werden veel hulpgoederen vanuit Leiden naar Zeeland gestuurd. Zo konden vier schepen met hulpgoederen worden verscheept naar de Zeeuwse stad die waren gekocht met behulp van de Leidse bevolking. Waarde 40.000 gulden, dus ruim 18.000 euro. Ook werd 40.000 gulden geschonken voor de bouw van een medisch centrum.
De toenmalige burgemeester van Vlissingen wilde graag iets terugdoen en vroeg aan de burgemeester van Leiden welk cadeau hij Leiden kon schenken om hun dankbaarheid te tonen. Misschien hoopte de arme stad dat Leiden zou zeggen: Ben je betoeterd, niets natuurlijk, maar de Leidse gemeenteraad vroeg Vlissingen nogal vrijpostig om een origineel Vlissings servies voor de raadskamer. Hiermee werd Vlissingen in grote verlegenheid gebracht. Want aan zo’n servies hing een behoorlijk pittig prijskaartje en moest helemaal met de hand worden gemaakt. Dus vroeg de Zeeuwse burgervader beleefd of het alsjeblieft niet wat anders mocht zijn. Maar de Leidse burgemeester Van Kinschot en zijn gemeenteraad hielden voet bij stuk: nee, we hebben niets anders nodig, het moest een origineel Vlissings servies worden. Vlissingen spartelde nog tegen door te verklaren dat ze daarvoor de materialen en de fabrieken niet meer hadden, maar Van Kinschot en zijn kornuiten vonden dat ze dan maar naar Ragout in Maastricht moesten gaan. Een merkwaardige vorm van vrijgevigheid. (Maar toch verloor Van Kinschot hiermee niet de sympathie van de Leidenaren. Want er speelde nog een kwestie over het al dan niet dempen van de Lange Mare. De gemeenteraad was voor, maar de Leidenaren verzetten zich tegen de demping van een van de mooiste grachten van de binnenstad. Ze vonden ook de burgemeester aan hun zijde en dus werd al gespeeld met de gedachte dat de Lange Mare, mocht de demping niet doorgaan, voortaan Kinschoterdiep moest heten.)
Vlissingen kon niet anders dan zuchtend en steunend akkoord gaan, ging aan de slag en kon eindelijk het servies leveren via uitbesteding aan aardewerkfabriek Sphinx in Maastricht. Een rib uit het lijf van de arme Vlissingers. In de kranten uit die tijd kan ik niets vinden over een spoortje van dankbaarheid van Leidse zijde. Het servies werd hautain in ontvangst genomen, verdween in een kast en is nagenoeg nooit gebruikt… In de loop der jaren sneuvelden veel stukken door verhuizingen, waaronder veertig theepotten, en heel veel kop en schotels zijn spoorloos verdwenen. Van de 434 delen zijn er nog 194 over… Met pijn en moeite kon men een paar jaar terug nog wat delen van het servies bij elkaar schrapen.
16 febr 2000 was er gebak voor de raadscommissie voor cultuur. Op bordjes van het Vlissings servies, te herkennen aan de wapens van Vlissingen en Leiden.
Wat was er gebeurd? Oud-burgemeester Piet Hein Schoute van Wassenaar, die vroeger een van de wethouders van Leiden was, had een voor hem bekend bordje aangetroffen op een plaatselijke rommelmarkt, het gekocht en aan Leiden geschonken. Wethouder Alexander Pechtold (ja, die) was daar zo mee in zijn nopjes dat hij besloot op gebak te trakteren. Zo kwam het servies, of wat daar nog van over was, weer eens uit de kast.
Hierna is er nooit meer iets vernomen van de overige verdwenen stukken van het servies