Een herinnering aan Louis Couperus

   Een grotere overgang was nauwelijks denkbaar. Ik las als jong Tagrijntje altijd nog jongensboeken, hoe spannender hoe beter, en opeens moest je op school grotemensenboeken gaan lezen. Wat moest dat moest en ik begon met Eline Vere van Louis Couperus, omdat dat een verplicht boek was van de boeken  die je van De Tachtigers moest lezen. Het veroorzaakte een schok, nee, een aardbeving. Ik wist echt niet wat me overkwam. Zo kun je dus ook schrijven. Er ging niet alleen een totaal andere wereld voor me open, maar ook een hemel. Hoe kun je zo schrijven dat een ander ziet, hoort en ruikt wat je opschrijft? Want je zag het allemaal heel precies voor je, sterker nog, je maakte er deel van uit. Ook al begreep ik heel veel woorden niet. Zoals veloutine, fond,  psyché, poudre de riz, karmozijn. Maar juist dat gaf de tekst die mystieke, magische lading. Dat je taal ook zo kunt gebruiken! Ik las en herlas het eerste stuk waarin een stel jonge mensen zich voorbereidde om de dood van Cleopatra uit te beelden misschien wel tien keer, ik at en dronk de tekst en als vanzelf werd ik omringd door de geur van parfums van de deftige dames in hun ruizende toiletten en de sigarenrook van de stijlvol geklede mannen. Op dat moment wist ik: ik moet schrijver worden en dan ga ik het ook op deze manier doen, want zo hoort het. Het is er nooit van gekomen en niet alleen omdat ik geen Couperus heet. Maar ik las later wel meer van Couperus en ook De Stille Kracht dat zich in Indië afspeelde temidden van de zich daar  bevindende geheimzinnige geestenwereld. Lezen is geloven. Ik zag het tientallen jaren later terug op tv. Nepplanten en bordpapieren decors vervingen het decor en de sfeer, alles dat zich in mijn hoofd had vastgezet. Wat een afgang.  Het beeld dat ik van dit geheimzinnige verhaal had was op slag verdwenen, ook al werd er nog zo goed geacteerd.

Eline Vere verscheen ook als feuilleton in de Haagsche Courant. En hoezeer de Hagenaars door de schrijfstijl van Couperus werden gegrepen blijkt wel uit het feit dat men bij de laatste aflevering elkaar in de tram in het oor fluisterde: Heb je het al gelezen? Eline is dood… Haar droevige einde zorgde voor een stille dag in Den Haag.

Waarom schrijf ik dit nu op? Op 10 juni a.s.  is het 150 jaar geleden dat Louis Couperus in een huis aan de Mauritskade in den Haag werd geboren. Een steen in de gevel herinnert er nog aan. Hij was een Hagenaar pur sang. Op zijn beeldje voor het gebouw van Pulchri aan de Lange Voorhout staat: Zo ik iets ben, ben ik een Hagenaar. En dat ondanks zijn Indische jaren die toch een groot stempel op zijn werk hebben gedrukt.

Als klein eerbetoon aan deze man die mij heeft geleerd van de Nederlandse literatuur te gaan houden de eerste bladzij van Eline Vere. Tot op de huidige dag ben ik hem er dankbaar voor.